GENEL TARİHÇE
Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti (TRAC), 1962 yılında Diş Tabibi Dr. Bedii EZGİ ve arkadaşları tarafından kurulmuştur. TRAC, 1950 yılında Ord. Prof. Dr. Bedri KARAFAKIOĞLU ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) öğretim kadrosu tarafından kurulan, ancak fiilen amatör radyoculuğa izin verilmediği için sadece bir yıl faaliyette bulunabilen Türkiye Radyo Amatörleri Derneği (TRAD)’nin ardından ülkemizde kurulan ikinci amatör radyo derneğidir.
Kuruluşundan itibaren TRAC, 3222 sayılı yasa gereği telsiz haberleşmesi için gerekli izinlerin verilmemesi nedeniyle, 1983 yılındaki yasa değişikliğine kadar kurumsal anlamda amatör telsizcilik faaliyetlerinde bulunamamıştır. Ancak bazı üyeler, bireysel düzeyde fiilî çalışmalar gerçekleştirmiştir.
1965 yılında TRAC, Uluslararası Amatör Radyo Birliği’ne (IARU) üye olmuştur. Aynı dönemde, dernek bir yandan Elektrik Mühendisleri Odası ve Millî Savunma Bakanlığı ile yasa değişikliği çalışmalarına katılmış, diğer yandan gönüllü bir kadroyla Türkiye’nin ilk elektronik dergisi olan “TRAC Mecmuasını” yayımlayarak eğitim çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. TRAC Mecmuası, Millî Eğitim Bakanlığı’nın “tavsiye edilen yayınlar” listesinde yer almış ve elektronik ile haberleşme alanlarında birçok gencin yetişmesine katkı sağlamıştır. Ancak ülkenin yaşadığı bazı sıkıntılı dönemler nedeniyle, 1964 yılında başlayan derginin yayını 1986 yılında sona ermiştir.
1970’li yılların sonlarına doğru ülke genelinde TRAC’a olan ilgi azalmış, faaliyetler ağırlıklı olarak İstanbul’daki bir çekirdek kadro tarafından sürdürülmüştür.
1983 yılında Milli Güvenlik Konseyi tarafından gerçekleştirilen yasa değişikliği ile amatör telsizcilik, yasada ayrı bir madde ile açık şekilde tanımlanmış, böylece fiilî amatör telsizcilik faaliyetlerinin önü açılmıştır. Bu değişikliğin gerekçesi, amatör telsizciliğin afetlerdeki önemli rolü olarak belirtilmiştir.
1985 yılında düzenlenen ilk sınavlar sonucunda belge alan üyelerle birlikte TRAC, toplum hizmetine dayalı faaliyetlere öncelik vermeye başlamıştır. 1986 yılında Sivil Savunma ile ilk işbirliği önerisi yapılmış, ancak bu girişim sonuçsuz kalmıştır. 1990 yılında acil durumlara hazırlığın kamu gündeminde yer alması ile birlikte işbirliği teklifi yenilenmiş ve olumlu karşılanmıştır. 1990 yılı Haziran ayında gerçekleştirilen bir Sivil Savunma tatbikatına TRAC’ın katılımıyla bu işbirliği resmiyet kazanmıştır.
1991 yılında gerçekleşen Birinci Körfez Savaşı sırasında, TRAC, Sivil Savunmaya “İkaz Alarm Haberleşmesi” konusunda saha desteği sağlamış ve bu ilk “gerçek olay” hizmeti sonucunda, Bakanlar Kurulu tarafından “Kamu Yararına Çalışan Dernek” statüsüne layık görülmüştür.
TRAC, afet ve acil durumlar konusunda hizmet veren ülkemizdeki ilk gönüllü kuruluş olmuştur. Sivil Savunma Yasası’nın gönüllü katılımı öngören 11. maddesi, TRAC’ın öncülüğü sayesinde işlerlik kazanmıştır.
1991 Tiflis Depremi, 1992 Erzincan Depremi, 1995 Dinar Depremi, 1998 Batı Karadeniz Sel Felaketi, Adana-Ceyhan Depremi ve 1999’da meydana gelen Körfez ile Düzce-Kaynaşlı depremleri gibi birçok olayda TRAC etkin rol almıştır.
1993 yılında Sivil Savunma ile imzalanan protokol, kamu kurumları ile kurumsal işbirliği sürecinin başlangıcı olmuştur. 1998 yılında Arama Kurtarma Derneği (AKUT) ile işbirliği süreci başlatılmıştır. 2000 yılında Başbakanlık, Türk Kızılay’ı, 112 Acil ve itfaiye birimleriyle işbirlikleri yapılmış; ilerleyen yıllarda İTÜ, Dokuz Eylül Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı ve Kandilli Rasathanesi ile de protokoller imzalanmıştır. Bu protokoller, 5902 sayılı yasa gereği daha sonra Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na (AFAD) devredilmiştir.
1995 yılında, 1983’te kaybedilen IARU üyeliği tekrar kazanılmış, TRAC tekrar “Ulusal Dernek” statüsüne kavuşmuştur. 2013 yılında ise İçişleri Bakanlığı’nın izniyle “Türkiye” adı yeniden resmi adımıza eklenmiştir.
1999 yılında, Haberleşme Hizmet Grubu mekanizmasının İstanbul’da işlerlik kazanmasına TRAC öncülük etmiştir. 2015 yılında bu işbirliği ulusal düzeye taşınmış ve TRAC, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) kapsamında Ulusal Düzey Haberleşme Hizmet Grubuna “Destek Çözüm Ortağı” olarak atanmıştır.
Uluslararası ilişkiler kapsamında, 2000, 2002 ve 2006 yıllarında Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) tarafından düzenlenen konferanslara katkı sağlanmış; 2012 yılında Japonya’da yaşanan Deprem-Tsunami-Nükleer Kaza silsilesi sonrasında ITU tarafından oluşturulan özel çalışma grubunun İstanbul’da tertiplediği çalıştaya TRAC aktif katkı vermiştir. Yapılan sunum, ITU tarafından “tavsiye edilen belge” olarak kabul edilmiştir.
2012 ve 2013 yıllarında BTK ve ITU işbirliğinde düzenlenen uluslararası etkinliklerde de TRAC aktif rol oynamıştır. 2015 yılında 30 ülkenin katıldığı bir başka çalıştayda da TRAC temsil edilmiştir. Aynı yıl Yunanistan ve Bulgaristan’ın ulusal dernekleri ile bölgesel işbirliği konusunda mutabakat sağlanmıştır.
Amatör telsizciliğin sportif boyutunda da uluslararası yarışmalarda dünya birincilikleri elde edilmiş ve ulusal yarışmalar düzenlenmiştir. Şubeler, bölgelerini ve ülkemizi tanıtıcı haberleşme etkinlikleri gerçekleştirmektedir.
Son yıllarda haberleşmede yazılım temelli yöntemlerin kullanımına yönelik yoğun çalışmalar yürütülmektedir. TRAC, hâlen ülke çapında 69 şube ve 42 temsilcilik ile örgütlenmiş durumdadır. Şubelerin çoğunda bir veya birden fazla röle istasyonu, HF (kısa dalga) istasyonu ve seyyar haberleşme araçları bulunmaktadır.
Kandilli Rasathanesi ile yapılan işbirliği kapsamında, deprem rasatlarının afet koşullarında dahi kesintisiz şekilde ulaştırılmasını sağlamak amacıyla APRS (Automatic Packet Reporting System) yöntemine dayalı bir ağ kurulmuştur. Bu ağ hâlen 60’dan fazla ili kapsamakta ve çevre ülkeleri de içine alacak şekilde genişlemektedir. Gelecekte bu ağ üzerinden tsunami uyarıları da dağıtılacaktır.
Gönüllü katılım ile yürütülen bu toplum hizmetlerinin sürdürülebilirliği, yeni gönüllülerin camiamıza kazandırılması ile mümkün olacaktır. Haberleşme ve elektroniğe meraklı, araştırmacı ve topluma hizmet etmeye istekli her bireyi aramıza katılmaya davet ediyoruz.