Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti

Ülkemizin yakın geçmişindeki en büyük felaket 6 Şubat 2023 günü yaşandı. Tarifi mümkün olmayan kayıplara ve acılara neden olan bu büyük felaket akabinde Cemiyetimiz müdahale işlemlerinin en yaşamsal gereksinmesini teşkil eden Haberleşme konusunda imkanları ölçüsünde destek verme gayretinde oldu. 43 Şube, 6 Temsilcilik, 258 üye ve 14 gönüllümüz, etkilenen tüm Vilayetlerde çoğunlukla müdahale safhasında, kısmen de iyileştirme safhasında çalıştı. Sahada çalışılan süreler 9 günden 30+ günlere kadar vardı.

Adıyaman hariç, tüm etkilenen Vilayetlerde altyapılarımız “sıfırıncı dakikadan itibaren kesintisiz olarak çalıştı”. Hatay özelinde ise, Antakya’da kritik saatlerde ambulans sevki dahil tüm kritik işlemlerde TRAC altyapıları 9 gün boyunca yaşamsal rol oynadı. Deprem öncesinde yapılanma olanağı bulamadığımız Adıyaman Vilayetine ise gerekli destek olaydan 15 saat sonra Ordu Şubemizce ulaştırılabildi. Olumsuz hava koşulları karayolu ulaşımını da olumsuz etkiledi, bu da bölgeye destek sevkini çok zorlaştırdı ve gecikmelere neden oldu.

TRAC’ın bölgede mukim üyeleri ve bölgede bulunan Radyo Amatörleri, kendileri de afetzede konumunda olmalarına rağmen sahada haberleşmenin kritik saatlerde ve destek gelinceye dek imkanlar ölçüsünde sürdürülmesinde büyük özveri ve kahramanlık sergilediler. İstanbul’dan bölgeye intikal ederken Adana’ya varmadan Hatay Rölesindeki muhabereyi takip ederken müthiş bir çevrim organizasyonunun son derece başarılı ve disiplinli şekilde yürütüldüğüne tanık oldum. Antakya’ya vardığımızda, dehşet manzarasını ilk defa gördüğüm zaman bu koşullarda böyle bir haberleşme organizasyonunun bu denli etkin şekilde sürdürülebilmesinin inanılmaz bir başarı olduğunu daha açık şekilde anladım. Hatay Şube Başkanımız Yusuf Bey’in (TA5IM) evinin enkazından yaralı olarak kurtarılmasına rağmen haberleşmeye katkı vermek için çaba göstermesi gerçekten inanılmazdır. Sağlık sorunlarının maalesef devam ettiğini öğrendim, kendisine şifa dilerim. Yöredeki tüm Radyo Amatörlerini de kutlarım. Temennim gerek Hatay’da, gerekse etkilenen tüm bölgelerde yaraların büyük ölçüde sarılmış olmasıdır

Kahramanmaraş ve Malatya’da da üyelerimiz büyük mağduriyetler ve kayıplar yaşadılar maalesef.

Ne yazıktır ki gerek Hatay, gerekse etkilenen tüm diğer Vilayetlerde yitirdiğimiz Radyo Amatörleri de oldu. Üyelerimizin de çok büyük acılar yaşadılar. Hayatını kaybedenlere Allah’tan Rahmet, yakınlarına başsağlığı ve sabır dilerim.

Yöredeki yüksek risk konusunda Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) bizi uzun süredir uyarmaktaydı. TRAC’ın bu mümtaz kurumla geçmişi 1992 yılındaki Erzincan Depremine dayanan ilişkisi, 2005 yılında imzalanan bir protokol ile kurumsallık kazanmıştı. Her ne kadar özellikle Hatay odaklı uyarılar dile getirilmekle birlikte kuzey-güney doğrultudaki geniş bir coğrafyada sorun yaşanabileceği vurgulanmaktaydı. Bu tür riskli yörelerdeki altyapılarımızı kurmadan önce kurulum yapılacak en uygun konumunun neresi olabileceğini daima KRDAE ‘deki Hocalara sormak bizim ana prensibimiz olageldi. KRDAE tarafından uygun görülen konumları tercih etmemiz, ayrıca geleceğe yönelik örgütlenme çabalarımızın yönlendirilmesi konusunda önceliğimizin KRDAE tavsiyeleri doğrultusunda belirlenmesi, çalışmalarımızın başarısında hakim rol oynadı. Hatay Rölelerimizin yer seçiminin bu tavsiyeler ışığında yapılmasının yararını da bu olayda gördük.

Kritik bir altyapımızın 6 Şubat öncesinde KRDAE tavsiyesi doğrultusunda ilgili yerleşkede idari nedenlerle kuramamış olmamız tüm planlamamızı maalesef olumsuz etkiledi. Ancak bu sorun bilahare çözüme kavuştu ve halen bu altyapımız süreklilik kazanmış durumda. Bilahare bir UHF Röle daha Samandağ Bölgesindeki yüksek bir kesime kurularak Vilayetin tümündeki kapsama güçlendirildi.

Akabinde Hatay Kalesinde AFAD ve ASELSAN tarafından tahsis edilen teçhizat ve bu kurumlarla işbirliği içinde geçici bir VHF Röle daha kurularak en fazla hasarın yaşandığı İl Merkezinde saha ekiplerinin el cihazı ile haberleşmesi kolaylaştırıldı.

Müdahale süreçlerinin tamamlanması sonrasında Hatay UHF Rölesi yenilendi. Bölgede; birisi mevcudun yenilenmesi amaçlı olmak üzere 3 adet röle kurulumu İstanbul’dan bölgeye intikal eden (benim de refakat ettiğim) Genel Merkez ekibince (TA1KI, TA2ZU, TA8RM/1 ve TA1FL) gerçekleştirildi. Bu işlemler için gerekli teçhizat ise MCC Haberleşme (TA1S), TELSAN, MAVİTEK, HYTERA Türkiye, Denge Elektronik, AİR, Nevada Elektronik tarafınca ayni bağış olarak sağlandı. DEHN Türkiye tarafınca hibe edilen yıldırım koruma teçhizatı ise Hatay UHF Rölelerde sürdürülebilirliği temin için kullanıldı. Destekçilerimize şükranlarımızı ifade etmeyi borç bilirim.

Frekans planlaması (tahsisleri) ve röle kurulumları için gerekli mevzuat işlemlerinin ivedi şekilde yerine getirilmesi konusunda BTK Mersin Bölge Müdürlüğünün gösterdiği kolaylık ve destek çalışmalarımızı çok kolaylaştırdı.

Bahse konu teçhizatı bir bölümü ve Onur arkadaşımızın (TA8RM/1) aracımızın uçakla Adana’ya nakli THY Kargo tarafından İstanbul Havalimanı (İGA) kurumsal desteğiyle gerçekleşti. Kaptan Pilot olan üyemiz Uluçali ATAM (TA1FL) ise kendisine Pegasus Havayollarındaki nöbetini değiştirme kolaylığının sağlanması sayesinde bir kısım teçhizatı havayoluyla ulaştırdı ve çalışmalara fiili destek verdi. İGA, THY Kargo, Pegasus ve Sabiha Gökçen Havalimanı yetkililerine şükranlarımı sunarım.

Adana AFAD Arama Kurtarma Birliği Müdürlüğünün yerleşkesinde TRAC Adana Şubesine tahsis edilen istasyon odası koordinasyon merkezi işlevini yerine getirdi.

6 Şubat Depremleri çalışmalarımıza destek veren kuruluşların komple listesi yazımızın ekinde yer almaktadır.

GÖZLEMLERİM VE DEĞERLENDİRMELERİM:

Risk analizi temelli hazırlıkların ve planlamaların değerini bu büyük felakette bir daha gördük. Ancak bu teknik hazırlıkların, tutku derecesindeki bir özveriyle sahaya koşan gönüllüler olmasaydı hiçbir anlamı veya sonucu olmayacaktı.

Afet haberleşmesinde sahaya indiğimiz günden beri gözlemlediğimiz sorunların çoğunun her olayda tekrar etmesi çok üzücü. Bunca yaşanmışlığın bir kurumsal hafızanın oluşması sürecini başlatmamış olması bu üzücü gerçeğin kök nedeni. “Ders almama” deyimi bu sorunun özetidir.

Gönüllü organizasyonların böyle bir “hafıza” oluşturma bâbında belki daha şanslı olabileceği düşüncesindeyim, zira insan kaynağı bağlamında “tayin” veya “yeniden yapılandırma” ve “emeklilik” gibi olgulardan etkilenme olasılıkları daha düşük. Ancak insan kaynağı geliştirme ve sürdürülebilirliği konularında sorun yaşayabiliyorlar.

Kurumların emekli mensuplarının deneyimlerinden yararlanması, esasen teknik mesleklerde deneyimli emeklilerin gönüllü yapılara katılımda bulunması deneyim birikimi veya “kurumsal hafıza oluşturulması” için çözüm olabilecektir.

Haberleşme konusunda tek çözümün “son teknolojide saklı olduğu” yanılgısının yaygınlığı üzücüdür. Oysa iyi organize edilmiş ve nitelikli bir insan kaynağının basit teknoloji ürünleriyle kimi kritik sorunu çözebildiği örnekleri gözümüzün önünde. “Son teknoloji”nin çözüm olamadığının bir örneği birkaç yıl önce Almanya’nın batısındaki bir selde de görüldü.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ve İl Risk Azaltma Planı (İRAP/TARAP) gibi saha deneyiminden doğmuş sistemlerin saha aktörleri tarafından içselleştirilmesinin mutlak zorunluluğunun 6 Şubat Felaketinde görülmüş olduğunu umuyorum. Kırılgan kesimlerin de bu sistemlerdeki rollerinin farkında olmaları kendi menfaatlerinedir. Afetlerde çözümün salt kamu kaynaklarında olduğu yanılgısından ( “Devlet Nerede?” sendromundan ) bir an önce kurtulmakta yarar olduğu düşüncesindeyim. TAMP gibi, ihtiyaç ve kaynakların tahlile dayalı olarak eşleştirildiği bir sistemdeki “STK” ve “Özel Sektör” katılımı öngörüsünün yeterince yerine getirilmediği de çok açık.

TRAC’ın Destek Çözüm Ortağı sıfatıyla yer aldığı Haberleşme Çalışma Grubunda (HÇG) çözümün sadece sabit ve mobil haberleşme kaynaklarında arandığı (bizim de tanığı olduğumuz) yaklaşık 25 yıllık bir sürecin 6 Şubat deneyimi ile sona ererek HÇG bünyesinde bütünleşik bir bakış açısının egemen kılındığı bir aşamaya geçileceği kanaatindeyim (ümidimdeyim). “Afetlerde Kesintisiz Haberleşme” deyiminin “kesintisiz bilgi akışını tek bir teknoloji ürününün veya kaynağın sağlayacağı” anlamına gelmediğinin bir an önce algılanması gerekiyor.

Gruptaki kamu birimlerinin iç haberleşmesinin sürdürülebilirliğinin öneminde kuşku olmamakla birlikte bu yapılardaki olası risklere karşı önlemin risk analizi temel alınarak sadece bizatihi grup içindeki tüm kurumlar arasında işbirliği ile sağlanabileceği konusunda farkındalık geliştirilmesinin önem taşıdığı kanısındayım.

Unutulmaması gereken en önemli hususların başında, “sıfırıncı dakikadan itibaren en önemli (öncelikli) vazifenin halkın acil yardım ihtiyaçlarının ilgili kamu birimlerine iletilmesi” gerçeği gelmektedir .”Kesintisiz haberleşme” kavramından kastedilen hususlardan birisi de budur. HÇG’de buna yönelik düzenlemeler mevcuttur. HÇG’de bu bağlamdaki en önemli kaynaklardan birisi de TRAC’dır. Bu konuda İRAP sistemindeki somut öngörülere dikkat çekmek ihtiyacını hissediyorum.

HÇG konusunda değinmek istediğim bir husus ise, TRAC’ın 2012 yılında katkı verdiği ITU FG DR&NRR Çalıştayında takdim ettiği HÇG konulu sunum üzerine ITU heyetinin HÇG’yi “iyi uygulama örneği” olarak niteleyerek ITU El Kitabında bunu vurgulamış olmasıdır. 2011 yılında Japonya’da yaşanan büyük felaket sonrasında düzenlenen bu etkinlikte böyle bir değerlendirmenin yapılmış olması dikkat çekicidir. ITU ve Japon Devletinin temsilcilerinin bu yöndeki farkındalığının ülkemizde de egemen olmasını temenni ederim. Bu etkinlikte dikkat çekici olan diğer husus etkinlik düzenleme kurulunun TRAC'dan "Vaka Analizi” talep etmiş olmasıdır. O güne dek hiç karşılaşmadığımız bu talep “deneyimden ders alma” yönteminin tanık olduğumuz ilk örneğidir. 15 sayfalık analizimiz ITU Çalışma Grubunun Sonuç Belgesinde yerini aldı.

Beklenen Marmara Depremine hazırlıklı olmanın yolu ise 6 Şubat Depremlerinden ders almaktan ve yukarıda değindiğim konularda farkındalığın oluşmasından geçmektedir. TRAC’ın IARU üyesi olarak uluslararası deneyimlerden ve işbirliklerinden yararlanma imkanından yararlandığı örneklere ilaveten OCHA-INSARAG ile yurtdışından Seviye-4 afetler sonrasında intikal etmesi olası Arama-Kurtarma ekiplerinin koordinasyon haberleşmesini sağlamaya yönelik çalışmaları sürmektedir. 2024 yılında “Türkiye” adının gereği olan bazı çalışmalar da planlanmıştır. Kısacası, “yapılacak çok iş var, kolları sıvayalım”.

73!
Aziz ŞASA,TA1E
TRAC Genel Başkanı

DESTEKÇİLERİMİZ:

Afet Çalışmasında TRAC ‘a destek sağlamış Özel kuruluşlar listesi

KURULUŞ ADI DESTEK KONUSU

TELSAN Telsiz San. Ve Tic. A.Ş. Telsiz röle ve anteni bağışı

MAVİTEK RF Engineering Telsiz röle kavitesi bağışı

AİR Telekomünikasyon Çöz. Tic.San. A.Ş. El telsizi bağışı

MCC İletişim Teknoloji Hizmetleri Telsiz rölesi bağışı

Denge Elektronik San. Tic.Ltd.Şti. El telsizi, telsiz rölesi, anten hibesi

Nevada Elektronik Sistemler San.Tic.Ltd.Şti. Geçici kullanımlı el telsizi tahsisi

HYTERA Türkiye Telsiz rölesi bağışı

DEHN Türkiye & DEHN SE (yıldırım koruma) Yüksek gerilim elektrik koruyucu bağışı